همانطور که میدانیم پردازنده سرور مانند سایر قطعات سخت افزاری قدرتمند دیگری, هنگام فعالیت گرما تولید میکند و برای جلوگیری از داغ شدن بیش از حد و عملکرد بهینه خود نیاز به خروج گرما و خنک شدن دارد. اغلب کاربران در رایانه‌های رومیزی و لپ تاپ‌ها از خنک کننده‌های مبتنی بر هوا یا مایع استفاده می‌کنند. در این مقاله به مقایسه خنک کننده مایع پردازنده با خنک کننده بادی می‌پردازیم و با توجه به کاربری و دیگر مشخصات، عملکرد هریک را بررسی می‌کنیم.
خنک کننده پردازنده چگونه کار میکند؟
خنک‌کننده‌های CPU وظیفه دارند تا گرمای تولید شده بر اثر پردازش اطلاعات و محاسبات را از پردازنده دفع کنند و از آسیب دیدن آن جلوگیری کنند.
مراحل خنک سازی پردازنده:
- توزیع گرمای تولید شده به درب فلزی CPU یا پخش کننده حرارت مجتمع (IHS)
- انتقال گرما به صفحه پایه خنک کننده CPU
- توزیع گرما به فن و دفع آن
انواع خنک کننده‌های CPU
خنک‌کننده‌های CPU نقش حیاتی در حفظ عملکرد پایدار و جلوگیری از آسیب دیدن پردازنده دارند. با توجه به تنوع مدل‌ها و فناوری‌های مورد استفاده، انتخاب مناسب‌ترین خنک‌کننده می‌تواند کمی گیج‌کننده باشد. در ادامه دو نوع اصلی خنک کننده های مایع با بادی را توضیح داده ایم:
۱. خنک‌کننده‌های هوایی (Air Cooling)
خنک کننده های بادی که بسیار رایج نیز هستند, از یک فن و هیت سینک آلومینیومی یا مسی برای دفع حرارت استفاده می‌کنند. بدین صورت که : فن هوا را به سمت هیت‌سینک هدایت میکند. هیت‌سینک که با پردازنده در تماس است، گرمای آن را جذب کرده و به هوا منتقل میکند. از آن‌جا که خنک کننده‌های بادی بر مبنای گردش هوا کار می‌کنند، گرمای تولیدی را از طریق حرکت پره‌ها به بیرون می‌فرستند. کارایی و قیمت خرید یک فن بادی پردازنده بسته به عواملی مانند نوع ماده به کار رفته در ساخت (رسانایی مس از آلومینیوم بیشتر است و طبیعتاً گزینه‌ی بهتری است)، ابعاد خنک کننده، تعداد فن‌ها و غیره می‌تواند متفاوت باشد.
ویژگی ها:
- نصب آسان
- مقرون‌به‌صرفه
- کم‌صدا و قابل ارتقا
- کارایی کمتر نسبت به خنک کننده های آبی
- ممکن است در سیستم‌های با اورکلاک زیاد یا پردازنده‌های پرقدرت کافی نباشد.
۲. خنک‌کننده‌های آبی (Liquid Cooling)
در این نوع خنک‌کننده‌ها، مایع (معمولاً آب یا مایع خنک‌کننده مخصوص) از طریق لوله‌ها به یک رادیاتور پمپ میشود. این مایع گرمای پردازنده را جذب کرده و به رادیاتور منتقل میکند. در رادیاتور، فن‌ها گرمای مایع را به هوا منتقل می‌کنند.
ویژگی ها:
- کارایی خنک‌کنندگی بسیار بالا
- قابلیت کاهش نویز سیستم
- ظاهر زیبا و مدرن
- قیمت بالاتر
- نصب پیچیده‌تر
- احتمال نشت مایع خنک‌کننده
مقایسه خنک کننده مایع پردازنده با خنک کننده بادی :
مزایای خنک کننده بادی:
- قیمت: معمولاً ارزان‌تر از خنک‌کننده‌های مایع هستند.
- نصب آسان: نصب آن‌ها ساده‌تر بوده و نیاز به دانش فنی کمتری دارد.
- طول عمر بالا: به طور کلی عمر طولانی‌تری نسبت به خنک‌کننده‌های مایع دارند.
- بدون نشت: خطر نشت مایع وجود ندارد.
معایب خنک کننده بادی:
- کارایی: در مقایسه با خنک‌کننده‌های مایع، کارایی کمتری در دفع حرارت دارند.
- سر و صدا: فن‌ها می‌توانند در سرعت‌های بالا صدای قابل توجهی تولید کنند.
- ظاهر: معمولاً ظاهر ساده‌تری دارند و ممکن است با طراحی‌های مدرن کیس‌ها هماهنگ نباشند.
مزایای خنک کننده مایع:
- کارایی: کارایی بسیار بالایی در دفع حرارت دارند و امکان اورکلاک بالاتر را فراهم می‌کنند.
- سر و صدا: در سرعت‌های پایین فن‌ها، بسیار کم صدا هستند.
- ظاهر: معمولاً طراحی‌های جذاب و رنگی دارند و به سیستم ظاهری مدرن‌تر می‌دهند.
معایب خنک کننده مایع:
- قیمت: گران‌تر از خنک‌کننده‌های بادی هستند.
- نصب: نصب آن‌ها پیچیده‌تر بوده و نیاز به دقت بیشتری دارد.
- نشت: احتمال نشت مایع وجود دارد که می‌تواند به قطعات سیستم آسیب برساند.
- نگهداری: نیاز به تعویض دوره ای مایع خنک‌کننده دارند.
چه زمانی از کدام خنک‌کننده استفاده کنیم؟
با توجه به مطالب گفته شده در مقایسه خنک کننده مایع پردازنده با خنک کننده بادی , اینطور پیشنهاد میشود که کسانی که به دنبال یک گزینه ساده، ارزان و کم‌دردسر برای استفاده های عمومی هستند , خنک کننده بادی پیشنهاد میشود اما برای کسانی که به دنبال کارایی بالا، ظاهر زیبا و سیستم بی‌صدا مانند سیستم‌های گیمینگ حرفه‌ای، اورکلاکینگ و پردازنده‌های پرقدرت هستند , خنک کننده مایع پیشنهاد میشود.
عوامل موثر در انتخاب نوع خنک کننده:
- بودجه: اولین و مهم‌ترین عامل است. مدل‌های رده بالای فن بادی اکثراً دارای هیت سینک بزرگ‌تر، فن‌های بهتر، طراحی زیباتر و نورپردازی RGB هستند. خنک کننده‌های آبیAll in One (AIO) نیز اغلب دارای رادیاتور بزرگ‌تر، جذابیت بیشتر و نرم افزار کنترل سرعت فن و روشنایی هستند. در کل هرچه خنک کننده از مشخصات فنی بهتر و طراحی جذاب‌تر برخوردار باشد، طبیعتاً هزینه‌ی خرید بیشتری هم خواهد داشت.
- عملکرد مورد نیاز: اگر به اورکلاک کردن پردازنده علاقه‌مند هستید، خنک‌کننده مایع گزینه بهتری است.
- سطح سر و صدا: اگر سیستم بی‌صدایی برای شما مهم است، خنک‌کننده مایع با سرعت فن پایین‌تر مناسب‌تر است.
- فضای داخلی کیس: برای کیس‌های کوچک، خنک‌کننده‌های بادی با ارتفاع کم مناسب‌تر هستند.
- ظاهر: اگر به ظاهر سیستم اهمیت می‌دهید، خنک‌کننده‌های مایع با طراحی‌های متنوع و جذاب گزینه خوبی هستند.
جمع‌بندی
با تمام نکاتی که در مورد مقایسه خنک کننده مایع پردازنده با خنک کننده بادی گفته شد , میتوان اینطور نتیجه گرفت که انتخاب مناسب‌ترین خنک‌کننده CPU به نیازها و اولویت‌های شما بستگی دارد. با در نظر گرفتن نیازها و بودجه خود، می‌توانید بهترین گزینه را برای سیستم خود انتخاب کنید. اگر به دنبال کارایی بالا و ظاهر زیبا هستید، خنک‌کننده‌های آبی گزینه مناسبی هستند. اما اگر به دنبال یک گزینه ساده و مقرون‌به‌صرفه هستید، خنک‌کننده‌های هوایی نیز می‌توانند نیازهای شما را برآورده کنند.